Enkele optredens bij Holland Centraal Leiden

Star Trek, the future begins

Regie: Jeffrey Adams
Scenario: Roberto Orci en Alex Kurtzinan

Waar: Lido, 18:45 en 21:30 uur

Gene Roddenberry (1921 – 1991), de creator van Star Trek dat uitgroeide tot een media franchise van heb-ik-jou-daar, heeft er niets mee te maken. Regisseur Jeffrey Adams (Cloverfield, 2008) blijkt in staat om ons een geloofwaardige prequel van Star Trek voor te schotelen: hij vertelt de voorgeschiedenis van wat ons reeds bekend is. Het aantrekkelijke van deze opzet is dat het zowel de old Trekkies als de novice aanspreekt, veelal ‘de jeugd van tegenwoordig’.

Adams neemt ons mee naar het wel en wee van Starfleet. Dat speelt zich gedeeltelijk af op aarde: de Starfleet Academy ligt naast de Golden Gate brug, wat overigens prachtige plaatjes oplevert. Niet eens zo raar bedacht, want wie de stad kent weet dat op die lokatie het park, voorheen US Army base, Presidio ligt. De geschiedenis van dit adembenemende stukje natuur gaat terug naar de Spanjaarden die het gebied in de 18e eeuw in handen kregen. Presidio was ook de plek waar o.a. belangrijke besprekingen rond de Vietnam-oorlog plaats vonden. In werkelijkheid stond California State University Northgate model voor deze buitenscenes van de Starfleet Academy. De brug en de wolkenkrabbers zijn er in gezet. Geen genre zo manipulatief als science-fiction!

Gelukkig is Adams, die de film geheel in California draaide, dicht bij de originele Star Trek-serie uit de jaren ’60 gebleven. Roddenberry keerde zelden naar de aarde terug. Dat kwam pas later in de speelfilms. We bevinden ons grotendeels in ruimteschepen en tussen sterrenstelsels en planeten. Door middel van warp-technologie (waardoor de ruimte vervormd wordt om de beperkingen van de relativiteit te omzeilen) kan men zich verplaatsen naar de verste ‘uithoeken’ van het heelal. Daar zijn zwarte gaten en, het gefingeerde, red matter allesvernietigend. Nero (Eric Bana) heeft zich afgescheiden van de Romulans om met een ruimteschip en enkele volgelingen het heelal onveilig te maken. Hij wil vooral wraak nemen op Spock. Wanneer Nero naar de aarde koerst om die, net als Vulcan (de thuisplaneet van de gelijknamige Vulcans), te vernietigen krijgt het verhaal een behoorlijke urgentie en ook prachtig conflictmateriaal. Dit in combinatie met het spelen met de tijd geeft onze helden de kans de geschiedenis naar hun hand te zetten. Star Trek staat bol van actie-scenes maar kent genoeg rustmomenten om er optimaal van te kunnen genieten.

Natuurlijk speelt Star Trek in op de onderbuikgevoelens zoals dat gebruikelijk is. Hoewel de mooie Eric Bana, bekend van zijn rol als Henry Tudor in The Other Boleyn Girl, mij niet overreden kon als de slechte Nero. Ook Chris Pine, die James T. Kirk speelt, is niet altijd even overtuigend. Deze Kirk heeft misschien iets te veel hufterige eigenschappen om hem charmant te vinden. Maar echt storend is dit uiteindelijk niet want Pine is wel een aardige verschijning en kan de rol zeker wegdragen. Pine kan zich echter nog niet meten met de eerdere, of latere - het is maar hoe je het bekijkt – Kirk (William Shatner), die inderdaad een vrouwverslindende macho was met een flinke dosis sex appeal. Ook een wat simpele ziel die het qua intellect moest afleggen tegen de briljante Spock, de half mens-half Vulcan. Adams besteedt ruimschoots aandacht aan de interactie tussen de twee mannen. En die gaat niet zonder slag of stoot, de twee zijn elkaars tegenpolen.

Dat de 78-jarige Leonard Nimoy meedoet is vooral jeugdsentiment. Nimoy heeft veel weg van een Indiaans medicijnman met zijn verschijning en zijn wijsheden en bovennatuurlijke gaven. De oude Dr. Spock neemt James (Jim) mee op een hallucinerende reis door de tijd zodat James weet hoe te handelen. De jonge Dr. Spock (Zachary Quinto) is een wetenschapper die balanceert tussen twee culturen: die van de mens (emotie) en die van de Vulcan (verstand). Quinto is zeer overtuigend als de jonge Dr. Spock. Het schijnt dat hij en Nimoy dagen samen hebben doorgebracht – pratend en kijkend naar de oude televisie-serie. De moeder van Spock wordt gespeeld door Winona Ryder die met deze bijrol een schamele come-back maakt. Maar ze speelt haar rol zeker overtuigend genoeg.

Science fiction - wetenschap en literatuur - is natuurlijk een genre dat je moet liggen. Intergalactische oorlogen zijn visueel imposant en heerlijk afstandelijk, maar vooral interessant vanwege de strategie er achter. Bij Star Trek gaat het om het behoud van de hegemonie. En dan vooral om koploper te blijven in wetenschap en techniek. Het oude ‘kennis is macht’ is ook hier van toepassing. Het is eigenlijk een soort internationale betrekkingen in de ruimte met diplomatie en real-politiek. De crew en de leiding van, aanvankelijk de USS Kelvin, de USS Enterprise zijn voorbeeldige helden die opereren binnen een smeltkroes van culturen. De Klingons komen in het geheel niet voor in deze Star Trek. Maar dat is niet zo verwonderlijk want die werden veel later geïntroduceerd in de Star Trek saga. Maar eerlijk gezegd miste ik ze wel. Er schijnt echter een heuse Klingon-opera in ontwikkeling te zijn in Nederland..

Adams is er in geslaagd het geheel te doorspekken met humor en verwijzingen. En op het eind weet hij de Trekkies onder ons zowaar te ontroeren. Ga dit meemaken.

Mammoth

Regie en scenario: Lukas Moodysson
Waar: Kijkhuis Leiden, dagelijks 22:00 uur (check web site)

Er zijn films die bij het bekijken zo gewoon en alledaags overkomen dat je je er onbehaaglijk bij voelt. Mammoth is aanvankelijk zo’n film. Vrijwel direct weet je dat het geen komedie is. De rust doet vermoeden dat er binnenkort iets gaat gebeuren. Dit kan niet goed gaan. Maar ook die verwachting lost snel op. Mammoth is een nihilistische film over ongelijkheid en de negatieve gevolgen van globalisering, zonder dat expliciet te benadrukken.

Er zijn veel sympathieke momenten maar ook miserabele. We stappen in het leven van een jong en rijk gezin in Soho. Leo (Gael Garcia Bernal) en zijn vrouw Ellen (Michelle Williams) wonen in een luxe penthouse. Ze hebben een dochtertje van zeven ‘en een half’, Jacky, een noemenswaardige rol van Sophie Nyweide. Leo en Ellen zijn niet ongelukkig met elkaar maar ze werken beiden zo hard, Ellen als chirurg bij de eerst hulp en Leo als de CEO van zijn game software bedrijf, dat ze elkaar nauwelijks zien. Er woont een Fillippijnse nanny bij hen in, Gloria (Marife Necesito), die haar gezin heeft achtergelaten om in Amerika het grote geld te verdienen. Jacky ontwikkelt een warme liefde voor Gloria omdat haar moeder geen tijd voor haar heeft. Wanneer Leo naar Bangkok vertrekt voor een miljoenencontract, verandert er in het leven van Ellen niet veel. Wel merkt ze dat Jacky nog meer gaat hechten aan Gloria die haar Tagalog (een van de 171 talen die in de Filippijnen wordt gesproken) leert. Dan komt er voor Leo en Gloria een wake-up call...

Lukas Moodysson, die ook regisseur was van Fucking Amal, Together, Lilja fourever en Container zoomt altijd in familie-aangelegenheden. Dit thema werd/wordt nergens zo uitgediept als in Zweedse en Franse films. In die zin lijkt Mammoth het meest op het genre Bergmann of Truffaut. Alleen wordt er in Mammoth veel minder gepraat dan in de gemiddelde Franse film. Dat Moodysson een Zweedse benadering kiest is wel duidelijk: er zijn nogal wat reflectiemomenten.

Laat de film op je inwerken en wat overblijft: NY vanaf een dakterras, Bangkok vanuit een bus, olifanten in gevangenschap en opportunistische hoertjes en gelukzoekers, kinderprostitutie en de prachtige shots in het planertarium. Je krijgt ineens veel sympathie voor hard werkende mensen die vooruit willen in het leven. Niet die delinquente onruststokers, bij wijze van spreken. Neen, Gloria woont en werkt als nanny in Amerika om haar zoontjes later te kunnen laten studeren. Ellen doet er alles aan om haar zwaar gewonde patienten te laten overleven en Leo doet zijn best een eerlijk mens te blijven in de harde zakenwereld daarbij benadrukkend dat hij is opgevoed door hippies.

Mammoth is geen fenomenale film en het duurt een tijd voordat je er in komt. Eigenlijk kom je er nooit helemaal in en dat ligt niet aan de acteurs. Vooral de kinderen acteren uitzonderlijk goed. Misschien komt het door de verschillende verhaallijnen die Moodysson uitzet. In Mammoth zijn alle hoofdpersonages sympathiek. Conflicten komen voort uit de situatie waarin de personages zich bevinden. Deze welwillende mensen worden benadeeld door de wereld waarin zij leven. Maar Moodysson ziet wel licht aan het einde van de tunnel. Uiteindelijk hebben alle personages hun lot in eigen hand.

Buddenbrooks

Regie: Heinrich Breloer
Waar: Kijkhuis, dagelijks 21:15 (check web site)

Buddenbrooks werd al eens verfilmd in 1959 door Alfred Weidenmann. En ook Franz Peter Wirth maakte eind jaren zeventig een elf-delige televisieserie gebaseerd op de robuuste familieroman van Thomas Mann die er in 1929 de Nobelprijs voor de literatuur mee won. De versie van Heinreich Breloer die nu in de bioscoop draait duurt 140 minuten. Dat is lang maar desondanks niet lang genoeg om diepgang te geven aan de ondergang van de rijke koopmansfamilie uit Lübeck die alles verliest, zelfs de zin om te leven.

Je kunt je afvragen waarom Breloer, zelf overigens ook een televisiemaker, een budget van 16 miljoen euro heeft weten los te peuteren om deze enorme uitdaging aan te gaan. Natuurlijk behoort dit verhaal tot het Duitse erfgoed. De debuutroman van Mann is een uitvoerige analyse van de Duitse bourgeoisie in de 19e eeuw, het verhaal speelt zich af tussen 1835 – 1877. Breloer, volgens zeggen een groot bewonderaar van Mann, geeft als argument aan dat hij zich zelf herkend in het verhaal Buddenbrooks. Het is nauwelijks voor te stellen dat dat argument alleen de producenten over de brug deed komen.

De film is in zijn genre, een kostuumdrama, professioneel en kundig gedraaid. Ook is er ruime aandacht voor de kostuums en film set. De cameravoering is zeker niet plat. Cameraman Gernot Roll gebruikt regelmatig de steadycam en dat zorgt voor ietwat dynamiek. Jammer is wel dat men voor de Amsterdam scenes is uitgeweken naar Brugge. Volgens Breloer zou het draaien in Amsterdam te kostbaar zijn geweest. Daar is natuurlijk wel iets bij voor te stellen want ga alle reclameborden en auto’s maar eens verwijderen uit de binnenstad. Filmproducenten zullen ongetwijfeld leeg lopen op twee dagen filmen in Amsterdam. Dat is jammer, en niet alleen voor de film. Hoewel het een buitenlander misschien niet snel zal opvallen. Volgens Broeler is de architectuur van Brugge het meest authentiek. Dat kan zo zijn maar de grachten van Amsterdam zijn uniek.

Door de letterlijke beeldtaal, naderend onheil kondigt zich al aan in de zwarte luchten en de openwaaiende ramen, stuurt Breloer je een kant op. Je weet dat het noodlot gaat toeslaan en staat niet raar te kijken wanneer de ene na de andere Buddenbrook sterft.

De grootse acteur Armin Mueller-Stahl is zeer geschikt als de oude Jean (Johann) Buddenbrooks. Trots op het geslacht Buddenbrooks heeft hij zijn meest diegpaande gesprekken met zijn dochter Antonie ‘Tony’ (Jessica Schwarz). Hij zal haar opportunistisch uithuwelijken aan een gefortuneerd zakenman. De mooie romantische Tony vindt het vreselijk en ergert zich aan de man met de wrat op zijn kin. Vanaf het eerste moment dat ze kennis met hem maakt voelt ze een afkeer. Maar Tony is geen rebel en verzet zich niet ondanks dat ze de liefde van haar leven heeft gevonden in Morten, een student medicijnen die haar beloofd heeft om haar vader om haar hand te vragen als hij dokter is.

Zoon Thomas (Mark Wasche), aanvankelijk onder de invloed van zijn broer Christian (August Diehl) met wie hij een aangename jeugd doorbrengt, is een serieuze man. In toenemende mate krijgt Thomas verantwoordelijkheidsgevoel voor de graanhandel waar de familie zo rijk mee is geworden. Hij gaat naar Amsterdam omdat zijn zwager er connecties heeft. Christian die naar Londen gaat wordt in de film verder niet uitgediept. Behalve dat hij is terug gekomen met een beroerde werkethiek en liever lol maakt in het uitgaansleven. Hij begeeft zich zelfs in de kring van de concurrent, de jonge ambitieuze, maar niet adellijke, Hermann Hagenström (Fedja van Huêt). Hermann’s stille adoratie van Tony zal dat immer blijven. En Tony blijft kiezen voor de verkeerde mannen. Maar Thomas trouwt uiteindelijk met de vioolvirtuose Gerda Arnoldsen (Lea Bosco) en krijgt met haar een zoon, Hanno.

Buddenbrooks is een soort voortkabbelend verhaal. Weliswaar beperkt door de wetten van film en tijd maakt Breloer zich er ietwat met-een-jantje-van-leiden van af. Hij heeft bijna tweeeneenhalf uur tot zijn beschikking om drie generaties Buddenbrooks uit te diepen. En dat lukt natuurlijk niet. Desaltnietemin is Buddenbrooks de moeite waard als je van dit genre houdt. Met een dergelijke film kan de Duitse filmindustrie de Engelsen bijna naar de kroon stoten.