Regie: David Cronenberg Gezien: Kijkhuis, Leiden (13 December, 2007)
Every sin leaves a mark
Het tweede cinematografische samenwerkingsverband van de Canadese regisseur David Cronenberg en de acteur Viggo Mortensen is om verschillende redenen het bekijken meer dan waard. Niet in de eerste plaats omdat de getalenteerde Mortensen de hoofdrol heeft. Er is ook een prachtrol van Armin Mueller-Stahl die de zachtaardige, vaderlijke maffiabaas Semyon speelt.
Mortensen kennen we nog als de stoere Aragorn van de Lord of the Rings trilogie. En ook van de vorige Cronenberg-film: A History of Violence. Ook nu heeft Mortensen een zachte kant die hem zo onweerstaanbaar aantrekkelijk maakt. Hoewel A History of Violence verrassender was, demonstreert Mortensen ook nu zijn techniekbeheersing en talenten. Met zijn getrainde lichaam en talenknobbel weet hij constant de spanning vast te houden. Mortensen heeft altijd iets afwezigs maar dat is hij zeker niet. Die spanning boeit. Cronenberg weet dat feilloos te registreren. Het rustige camerawerk van Jean-Luc Benazet is in zekere zin Europees. De film is gedraaid in Londen. Het regent er lekker vaak.
Cronenberg is een oude rot in het vak. Zo was hij regisseur van onder andere: Videodrome, Dead Ringers, Naked Lunch en The Fly. In zijn films zijn geweld en sex 'graphic' en wordt niets aan de verbeelding overgelaten. Het blijft echter wel intelligent. Zo getuige de vier minuten durende, gewelddadige badhuisscene die de crew in twee dagen moest draaien. In een interview met CNN zegt Cronenberg er het volgende over: "It is an element of exploration in the films I take seriously," ... "It's very easy to use violence in a film that is just light entertainment and frankly I don't have a problem with that; it's just not my approach." Moeiteloos schakelt Cronenberg van een wide of medium naar een shot van iets gruwelijks. Cronenberg wil de kijker confronteren met de gevolgen van gewelddadige acties. Mortensen voegt daar aan toe, "It is disturbing, and it should be. You do something when you're committing violence: you are destroying a human body."
In Eastern Promises speelt Mortensen de rol van Nikolai die in dienst is als chauffeur en ‘begravenisondernemer’ bij Semyon. Mueller Stahl weet van Semyon een onvergetelijke maffiabaas te maken. Semyon is onderdeel van het beruchte Vory V Zakone, een maffianetwerk ontstaan in de Stalinistische gulags. Nikolai is bevriend met de zoon van Semyon, Kirill (Vincent Cassel). In feite is de koele, beheersde Nikolai de beschermer van de alcholistische, losgeslagen en teleurgestelde Kirill.
Anna (Naomi Watts) raakt als verpleegster betrokken bij de traumatische bevalling van een 14-jarig Oekrainse heroinehoertje, Tatiana. Deze laatste sterft en Anna blijft achter met een dagboek. Nieuwsgierig naar de geschiedenis van Tatiana, laat Anna het dagboek vertalen. Aanvankelijk door haar Russische oom Stepan (Jerzy Skolimowski) die na een paar bladzijden niet meer verder wil. Via een visitekaartje, komt Anna terecht bij Semyon. Vanaf dat moment zijn de levens van Nikolai en Anna met elkaar verwoven.
De beweegredenen van de naieve Anna komen nooit helemaal tot uiting. Dit ligt overigens niet aan het acteren van Watts. Maar samen met Nikolai snappen we niet waarom ze het achtergelaten babytje niet adopteert en haar onderzoek staakt. Aan de andere kant speelt het verhaal zich af in een kort tijdsbestek en krijgt ze op een gegeven moment bezoek van Semyon.
Er komt een moment dat Nikolai Semyon ‘vader’ mag noemen. Toch is dat nog geen garantie tot onvoorwaardelijke liefde. Dit wordt duidelijk wanneer Nikolai verder toetreedt tot de Vory V Zakone. Op dat moment wordt de premisse van de film letterlijk vereeuwigd – voor wat dat binnen de mafia waard is natuurlijk.
