Enkele optredens bij Holland Centraal Leiden

Star Trek, the future begins

Regie: Jeffrey Adams
Scenario: Roberto Orci en Alex Kurtzinan

Waar: Lido, 18:45 en 21:30 uur

Gene Roddenberry (1921 – 1991), de creator van Star Trek dat uitgroeide tot een media franchise van heb-ik-jou-daar, heeft er niets mee te maken. Regisseur Jeffrey Adams (Cloverfield, 2008) blijkt in staat om ons een geloofwaardige prequel van Star Trek voor te schotelen: hij vertelt de voorgeschiedenis van wat ons reeds bekend is. Het aantrekkelijke van deze opzet is dat het zowel de old Trekkies als de novice aanspreekt, veelal ‘de jeugd van tegenwoordig’.

Adams neemt ons mee naar het wel en wee van Starfleet. Dat speelt zich gedeeltelijk af op aarde: de Starfleet Academy ligt naast de Golden Gate brug, wat overigens prachtige plaatjes oplevert. Niet eens zo raar bedacht, want wie de stad kent weet dat op die lokatie het park, voorheen US Army base, Presidio ligt. De geschiedenis van dit adembenemende stukje natuur gaat terug naar de Spanjaarden die het gebied in de 18e eeuw in handen kregen. Presidio was ook de plek waar o.a. belangrijke besprekingen rond de Vietnam-oorlog plaats vonden. In werkelijkheid stond California State University Northgate model voor deze buitenscenes van de Starfleet Academy. De brug en de wolkenkrabbers zijn er in gezet. Geen genre zo manipulatief als science-fiction!

Gelukkig is Adams, die de film geheel in California draaide, dicht bij de originele Star Trek-serie uit de jaren ’60 gebleven. Roddenberry keerde zelden naar de aarde terug. Dat kwam pas later in de speelfilms. We bevinden ons grotendeels in ruimteschepen en tussen sterrenstelsels en planeten. Door middel van warp-technologie (waardoor de ruimte vervormd wordt om de beperkingen van de relativiteit te omzeilen) kan men zich verplaatsen naar de verste ‘uithoeken’ van het heelal. Daar zijn zwarte gaten en, het gefingeerde, red matter allesvernietigend. Nero (Eric Bana) heeft zich afgescheiden van de Romulans om met een ruimteschip en enkele volgelingen het heelal onveilig te maken. Hij wil vooral wraak nemen op Spock. Wanneer Nero naar de aarde koerst om die, net als Vulcan (de thuisplaneet van de gelijknamige Vulcans), te vernietigen krijgt het verhaal een behoorlijke urgentie en ook prachtig conflictmateriaal. Dit in combinatie met het spelen met de tijd geeft onze helden de kans de geschiedenis naar hun hand te zetten. Star Trek staat bol van actie-scenes maar kent genoeg rustmomenten om er optimaal van te kunnen genieten.

Natuurlijk speelt Star Trek in op de onderbuikgevoelens zoals dat gebruikelijk is. Hoewel de mooie Eric Bana, bekend van zijn rol als Henry Tudor in The Other Boleyn Girl, mij niet overreden kon als de slechte Nero. Ook Chris Pine, die James T. Kirk speelt, is niet altijd even overtuigend. Deze Kirk heeft misschien iets te veel hufterige eigenschappen om hem charmant te vinden. Maar echt storend is dit uiteindelijk niet want Pine is wel een aardige verschijning en kan de rol zeker wegdragen. Pine kan zich echter nog niet meten met de eerdere, of latere - het is maar hoe je het bekijkt – Kirk (William Shatner), die inderdaad een vrouwverslindende macho was met een flinke dosis sex appeal. Ook een wat simpele ziel die het qua intellect moest afleggen tegen de briljante Spock, de half mens-half Vulcan. Adams besteedt ruimschoots aandacht aan de interactie tussen de twee mannen. En die gaat niet zonder slag of stoot, de twee zijn elkaars tegenpolen.

Dat de 78-jarige Leonard Nimoy meedoet is vooral jeugdsentiment. Nimoy heeft veel weg van een Indiaans medicijnman met zijn verschijning en zijn wijsheden en bovennatuurlijke gaven. De oude Dr. Spock neemt James (Jim) mee op een hallucinerende reis door de tijd zodat James weet hoe te handelen. De jonge Dr. Spock (Zachary Quinto) is een wetenschapper die balanceert tussen twee culturen: die van de mens (emotie) en die van de Vulcan (verstand). Quinto is zeer overtuigend als de jonge Dr. Spock. Het schijnt dat hij en Nimoy dagen samen hebben doorgebracht – pratend en kijkend naar de oude televisie-serie. De moeder van Spock wordt gespeeld door Winona Ryder die met deze bijrol een schamele come-back maakt. Maar ze speelt haar rol zeker overtuigend genoeg.

Science fiction - wetenschap en literatuur - is natuurlijk een genre dat je moet liggen. Intergalactische oorlogen zijn visueel imposant en heerlijk afstandelijk, maar vooral interessant vanwege de strategie er achter. Bij Star Trek gaat het om het behoud van de hegemonie. En dan vooral om koploper te blijven in wetenschap en techniek. Het oude ‘kennis is macht’ is ook hier van toepassing. Het is eigenlijk een soort internationale betrekkingen in de ruimte met diplomatie en real-politiek. De crew en de leiding van, aanvankelijk de USS Kelvin, de USS Enterprise zijn voorbeeldige helden die opereren binnen een smeltkroes van culturen. De Klingons komen in het geheel niet voor in deze Star Trek. Maar dat is niet zo verwonderlijk want die werden veel later geïntroduceerd in de Star Trek saga. Maar eerlijk gezegd miste ik ze wel. Er schijnt echter een heuse Klingon-opera in ontwikkeling te zijn in Nederland..

Adams is er in geslaagd het geheel te doorspekken met humor en verwijzingen. En op het eind weet hij de Trekkies onder ons zowaar te ontroeren. Ga dit meemaken.

Mammoth

Regie en scenario: Lukas Moodysson
Waar: Kijkhuis Leiden, dagelijks 22:00 uur (check web site)

Er zijn films die bij het bekijken zo gewoon en alledaags overkomen dat je je er onbehaaglijk bij voelt. Mammoth is aanvankelijk zo’n film. Vrijwel direct weet je dat het geen komedie is. De rust doet vermoeden dat er binnenkort iets gaat gebeuren. Dit kan niet goed gaan. Maar ook die verwachting lost snel op. Mammoth is een nihilistische film over ongelijkheid en de negatieve gevolgen van globalisering, zonder dat expliciet te benadrukken.

Er zijn veel sympathieke momenten maar ook miserabele. We stappen in het leven van een jong en rijk gezin in Soho. Leo (Gael Garcia Bernal) en zijn vrouw Ellen (Michelle Williams) wonen in een luxe penthouse. Ze hebben een dochtertje van zeven ‘en een half’, Jacky, een noemenswaardige rol van Sophie Nyweide. Leo en Ellen zijn niet ongelukkig met elkaar maar ze werken beiden zo hard, Ellen als chirurg bij de eerst hulp en Leo als de CEO van zijn game software bedrijf, dat ze elkaar nauwelijks zien. Er woont een Fillippijnse nanny bij hen in, Gloria (Marife Necesito), die haar gezin heeft achtergelaten om in Amerika het grote geld te verdienen. Jacky ontwikkelt een warme liefde voor Gloria omdat haar moeder geen tijd voor haar heeft. Wanneer Leo naar Bangkok vertrekt voor een miljoenencontract, verandert er in het leven van Ellen niet veel. Wel merkt ze dat Jacky nog meer gaat hechten aan Gloria die haar Tagalog (een van de 171 talen die in de Filippijnen wordt gesproken) leert. Dan komt er voor Leo en Gloria een wake-up call...

Lukas Moodysson, die ook regisseur was van Fucking Amal, Together, Lilja fourever en Container zoomt altijd in familie-aangelegenheden. Dit thema werd/wordt nergens zo uitgediept als in Zweedse en Franse films. In die zin lijkt Mammoth het meest op het genre Bergmann of Truffaut. Alleen wordt er in Mammoth veel minder gepraat dan in de gemiddelde Franse film. Dat Moodysson een Zweedse benadering kiest is wel duidelijk: er zijn nogal wat reflectiemomenten.

Laat de film op je inwerken en wat overblijft: NY vanaf een dakterras, Bangkok vanuit een bus, olifanten in gevangenschap en opportunistische hoertjes en gelukzoekers, kinderprostitutie en de prachtige shots in het planertarium. Je krijgt ineens veel sympathie voor hard werkende mensen die vooruit willen in het leven. Niet die delinquente onruststokers, bij wijze van spreken. Neen, Gloria woont en werkt als nanny in Amerika om haar zoontjes later te kunnen laten studeren. Ellen doet er alles aan om haar zwaar gewonde patienten te laten overleven en Leo doet zijn best een eerlijk mens te blijven in de harde zakenwereld daarbij benadrukkend dat hij is opgevoed door hippies.

Mammoth is geen fenomenale film en het duurt een tijd voordat je er in komt. Eigenlijk kom je er nooit helemaal in en dat ligt niet aan de acteurs. Vooral de kinderen acteren uitzonderlijk goed. Misschien komt het door de verschillende verhaallijnen die Moodysson uitzet. In Mammoth zijn alle hoofdpersonages sympathiek. Conflicten komen voort uit de situatie waarin de personages zich bevinden. Deze welwillende mensen worden benadeeld door de wereld waarin zij leven. Maar Moodysson ziet wel licht aan het einde van de tunnel. Uiteindelijk hebben alle personages hun lot in eigen hand.

Buddenbrooks

Regie: Heinrich Breloer
Waar: Kijkhuis, dagelijks 21:15 (check web site)

Buddenbrooks werd al eens verfilmd in 1959 door Alfred Weidenmann. En ook Franz Peter Wirth maakte eind jaren zeventig een elf-delige televisieserie gebaseerd op de robuuste familieroman van Thomas Mann die er in 1929 de Nobelprijs voor de literatuur mee won. De versie van Heinreich Breloer die nu in de bioscoop draait duurt 140 minuten. Dat is lang maar desondanks niet lang genoeg om diepgang te geven aan de ondergang van de rijke koopmansfamilie uit Lübeck die alles verliest, zelfs de zin om te leven.

Je kunt je afvragen waarom Breloer, zelf overigens ook een televisiemaker, een budget van 16 miljoen euro heeft weten los te peuteren om deze enorme uitdaging aan te gaan. Natuurlijk behoort dit verhaal tot het Duitse erfgoed. De debuutroman van Mann is een uitvoerige analyse van de Duitse bourgeoisie in de 19e eeuw, het verhaal speelt zich af tussen 1835 – 1877. Breloer, volgens zeggen een groot bewonderaar van Mann, geeft als argument aan dat hij zich zelf herkend in het verhaal Buddenbrooks. Het is nauwelijks voor te stellen dat dat argument alleen de producenten over de brug deed komen.

De film is in zijn genre, een kostuumdrama, professioneel en kundig gedraaid. Ook is er ruime aandacht voor de kostuums en film set. De cameravoering is zeker niet plat. Cameraman Gernot Roll gebruikt regelmatig de steadycam en dat zorgt voor ietwat dynamiek. Jammer is wel dat men voor de Amsterdam scenes is uitgeweken naar Brugge. Volgens Breloer zou het draaien in Amsterdam te kostbaar zijn geweest. Daar is natuurlijk wel iets bij voor te stellen want ga alle reclameborden en auto’s maar eens verwijderen uit de binnenstad. Filmproducenten zullen ongetwijfeld leeg lopen op twee dagen filmen in Amsterdam. Dat is jammer, en niet alleen voor de film. Hoewel het een buitenlander misschien niet snel zal opvallen. Volgens Broeler is de architectuur van Brugge het meest authentiek. Dat kan zo zijn maar de grachten van Amsterdam zijn uniek.

Door de letterlijke beeldtaal, naderend onheil kondigt zich al aan in de zwarte luchten en de openwaaiende ramen, stuurt Breloer je een kant op. Je weet dat het noodlot gaat toeslaan en staat niet raar te kijken wanneer de ene na de andere Buddenbrook sterft.

De grootse acteur Armin Mueller-Stahl is zeer geschikt als de oude Jean (Johann) Buddenbrooks. Trots op het geslacht Buddenbrooks heeft hij zijn meest diegpaande gesprekken met zijn dochter Antonie ‘Tony’ (Jessica Schwarz). Hij zal haar opportunistisch uithuwelijken aan een gefortuneerd zakenman. De mooie romantische Tony vindt het vreselijk en ergert zich aan de man met de wrat op zijn kin. Vanaf het eerste moment dat ze kennis met hem maakt voelt ze een afkeer. Maar Tony is geen rebel en verzet zich niet ondanks dat ze de liefde van haar leven heeft gevonden in Morten, een student medicijnen die haar beloofd heeft om haar vader om haar hand te vragen als hij dokter is.

Zoon Thomas (Mark Wasche), aanvankelijk onder de invloed van zijn broer Christian (August Diehl) met wie hij een aangename jeugd doorbrengt, is een serieuze man. In toenemende mate krijgt Thomas verantwoordelijkheidsgevoel voor de graanhandel waar de familie zo rijk mee is geworden. Hij gaat naar Amsterdam omdat zijn zwager er connecties heeft. Christian die naar Londen gaat wordt in de film verder niet uitgediept. Behalve dat hij is terug gekomen met een beroerde werkethiek en liever lol maakt in het uitgaansleven. Hij begeeft zich zelfs in de kring van de concurrent, de jonge ambitieuze, maar niet adellijke, Hermann Hagenström (Fedja van Huêt). Hermann’s stille adoratie van Tony zal dat immer blijven. En Tony blijft kiezen voor de verkeerde mannen. Maar Thomas trouwt uiteindelijk met de vioolvirtuose Gerda Arnoldsen (Lea Bosco) en krijgt met haar een zoon, Hanno.

Buddenbrooks is een soort voortkabbelend verhaal. Weliswaar beperkt door de wetten van film en tijd maakt Breloer zich er ietwat met-een-jantje-van-leiden van af. Hij heeft bijna tweeeneenhalf uur tot zijn beschikking om drie generaties Buddenbrooks uit te diepen. En dat lukt natuurlijk niet. Desaltnietemin is Buddenbrooks de moeite waard als je van dit genre houdt. Met een dergelijke film kan de Duitse filmindustrie de Engelsen bijna naar de kroon stoten.

Synecdoche, New York

Regie en scenario: Charlie Kaufman
Waar: Kijkhuis, dagelijks 22:00 uur (check web site)

Welkom in de wereld van hypochonder en theaterregisseur Caden Cotard. Vanaf het openingsshot tot en met het einde wordt de kijker meegenomen in een gecompliceerde vertelling van meesterfantast Charlie Kaufman. Synecdoche, New York staat weer bol van de verwijzingen en symbolen. Kaufman, die we kennen van Adaptation, Eternal Sunshine of the Spotless Mind en Being John Malkovich – toch ook geen afgezaagde plots - levert met Synecdoche, New York zijn regiedebuut af. En dat levert wederom een uiterst merkwaardige film op.

Caden Cotard (Philip Seymour Hoffman) is een gecompliceerd persoon. Aan de ene kant een gedeprimeerde, zieke zielepoot die denkt dat hij niet lang meer te leven heeft. Het personage doet je denken aan de karakters die Woody Allen zo briljant neerzet in zijn eerste films. Aan de andere kant is Cotard een gedreven theatermaker die een zekere aantrekkingskracht uitoefent op een aantal vrouwen in zijn omgeving. Maar zijn vrouw Adele (Catherine Keener) heeft het helemaal gehad met haar pessimistische echtgenoot. Ze kan niet meer omgaan met zijn ziekte, die soms heftige vormen aanneemt, en verhuist met hun 4-jarige dochtertje Olive (Sadie Goldstein) en haar semi-lesbische vriendin Maria (Jennifer Jason Leigh) naar Berlijn. Daar wordt Adele ontdekt en wereldberoemd. In de tussentijd trouwt Caden opnieuw en denkt hij telkens dat hij sterft, blijft hij depressief en zelfs suicidaal. Kort door de bocht is dat het verhaal. Maar bij Kaufman is er natuurlijk veel meer aan de hand.

Cotard heeft een succesvolle theatervoorstelling op de planken gebracht van Death of a Salesman. Het levert hem een omvangrijke subsidie op. Met dit geld wil hij het stuk van zijn leven gaan maken en daartoe neemt hij zijn intrek in een enorme loods. Hier gaat hij Manhattan nabouwen. Dit proces van grofweg twintig jaar vormt het decor van een doorlopend toneelstuk én van de film die wij zien. Gaandeweg wordt het project, en dus de film, complexer. Caden gaat zijn persoonlijke leven in toenemende mate projecteren op dit namaak New York. Zo heeft Caden een acteur die hem naspeelt Sammy (Tom Noonan) maar ook de vrouwen uit zijn leven worden nagespeeld. De roodharige en naïve Hazel (Samantha Northon) wordt gekopieerd door de ondeugende Tammy (Emily Watson). Door deze dubbele personages wordt Synecdoche, New York soms wat lastig te volgen. Je moet erbij blijven. Watson is overigens in deze kleine rol behoorlijk op dreef! Zonder gêne toont ze haar parmantige borsten en heeft ze een memorabel stukje tekst: “I feel ok, mostly... fucking might help.”

Een van de weinige lichtpunten in het verwarde leven van Caden zijn zijn sessies met psychiater Madeleine Gravis (Hope Davis). Zij probeert hem te verleiden maar slaagt daar niet in. Wie daar wel in slaagt is de openhartige kaartjesverkoopster Hazel. Zij blijkt uiteindelijk zijn grote liefde te zijn. Maar dan is het, hoe kan het anders, te laat.

Zeker levert Kaufman met Synecdoche, New York ook dit maal een onconventionele film af. Net als in zijn vorige films creeërt hij zijn eigen wetmatigheden die alle film- en theaterwetten overstijgen. Zelfs Hazel heeft het over het ‘doorbreken van de vierde wand’, iets dat in film hoogst ongebruikelijk is. En daarmee demonstreert Kaufman wederom dat hij geen doorsnee filmregisseur is die ons een recht-toe-recht-aan verhaal voorschotelt. Maar dat bewijs leverde hij al met zijn eerder genoemde scenarios. Het is de vraag of de verfilming van Synecdoche, New York toch niet beter aan een andere regisseur uitbesteed had kunnen worden. Want ondanks dat Kaufman dicht op de huid van Caden Cotard kruipt, we volgen hem zelfs tot in de toiletten, blijft de film oppervlakkig en niet in staat te ontroeren.

Transsiberian

Tag line: Arrive on time

Regie: Brad Anderson
Scenario: Brad Anderson en Will Conroy
Waar: Kijkhuis, dagelijks 21:45 (check website)

Menig avontuurlijk reiziger of door de wol geverfde romanticus droomt van de reis over ruim 9000 km rails die van Vladivostok tot Moskou het verlaten landschap doorkruist. Het jonge stel Roy en Jessie stappen op in Beijing nadat ze twee weken vrijwilligerswerk voor de kerk hebben gedaan. Onderweg geraken ze zeer ernstig in de problemen.

Het is duidelijk dat Roy (Woody Harrelson) en Jessie (Emily Mortimer) een sociaal voelend, beschaafd maar conventioneel, stel vormen. Hun huwelijk zit in een dip. Roy vermoedt dat deze bijzonder treinreis de pit er weer in zal brengen. Dus in plaats van de snelle weg terug naar Iowa per vliegtuig, nemen ze de Trans Siberische Spoorlijn. En wanneer Roy elke seconde van de rit intens beleefd, maakt Jessie de meest prachtige foto’s. Ze komen Carlos (Eduardo Noriega) en Abby (Kate Mara) tegen. Er ontstaat een vriendschap. Het is duidelijk, zelfs logisch, dat Jessie en Carlos zich tot elkaar voelen aangetrokken. Dit heeft uitendelijk verstrekkende gevolgen.









Brad Anderson is een ervaren regisseur van het thriller-en horrorgenre. Zijn portfolio behelst onder andere de thriller El Maquinista (2004) met Christian Bale en de psychologische horrorfilm Session 9 (2001). Anderson weet hoe hij de kijker op het verkeerde been kan zetten. Ook in Transsiberian is hij aardig op dreef en weet hij de spanning op te bouwen. Zo blijken mensen niet altijd te zijn zoals ze zich aanvankelijk voordoen. Vooral Jessie heeft uiteindelijk meer geheimen dan je zo op het oog zou denken. De enige man die dat instictief aanvoelt is Grinko (Ben Kingsley).










Anderson neemt ruimschoots de tijd om zijn personages te introduceren. Dat zorgt voor wat traagheid aan het begin. Toch komt mede daar door de klap uiteindelijk harder aan. De acteurs komen komen goed tot hun recht. Het is natuurlijk ook een geweldige rolbezetting. De hoofdrolspelers hebben allen iets dat de kijker fascineert. Je kunt je ogen niet van ze afhouden. Harrelson doet hier en daar denken aan de naïve Woody Boyd uit de comedy serie Cheers. Kingsley, die een kleine doch belangrijke rol heeft, is huiveringwekkend met zijn klievende blikken. Mortimer kan de gelaagdheid van haar personage zeer overtuigend neerzetten. En ook Mara en Noriega demonstreren acteertalent en zullen niet bang hoeven zijn dat ze zonder werk komen te zitten. De medereizigers en passanten zijn zo van de straat geplukt waardoor sommige opnames documentair aan doen. De scenes zijn wisselend van benauwend en ijzingwekkend tot vrolijk en zelfs erotisch. De scene waarbij iedereen in de restauratie met elkaar feest en vodka zuipt, daarbij sterke verhalen aan elkaar vertellend, is fenomenaal. Daarnaast zijn er prachtige shots van het desolate winterlandschap. En de Russische cultuur is ruimschoots aanwezig.

Het script bevat een aantal prachtige uitspraken. Zo zijn de woorden van Grinko als de doortastende narcoticabrigadier, die vooral in het tweede deel een sleutelrol krijgt toebedeeld, heel treffend in de situatie: ‘In Russia we have expression. “With lies you may go ahead in the world, but you may never go back.”
Er zitten wat clichés in de film. Deze zijn gelukkig niet zo storend dat het kijken naar Transsiberian een lange zit wordt, integendeel. Voor wie een spannende thriller wil bekijken op een verlaten middag in de stad, is het zeker de moeite waard.

Doubt (inclusief audio)

Regie en scenario: John Patrick Shanley
Waar: Trianon, dagelijks 19:00 en 21:30 uur (check web site )

Doubt is een Pullitzer Prize (2005) toneelstuk van John Patrick Shanley. Om het gepast te vertalen naar het witte doek is een hele uitdaging. Of Shanley daarin is geslaagd is niet helemaal zeker. Wat wél zeker is, is dat de cast overtuigt. En zo wordt Doubt toch een aangrijpende film over vooroordelen, roddels en onderdrukte gevoelens.

Doubt speelt zich af in 1964. Father Flynn (Philip Seymour Hoffman) is een populaire priester op een katholieke lagere school in the Bronx waar vooral Ierse en Italiaanse immigrantenfamilies wonen. Met zijn preken weet hij de kerkgangers te ontroeren en aan het denken te zetten. Zuster Aloysius Beauvier (Meryl Streep) is het schoolhoofd en een hele strenge, voor zichzelf én voor de kinderen. Ze is het prototype van de non zoals we die kennen uit de jaren 50 films. Flynn wil het allemaal wat losser. Voor de 12-jarige Donald Miller (Joseph Foster) heeft hij een zwak. En dus komt er een moment dat Aloysius hem ernstig verdenkt van het plegen van ontucht. De naïeve zuster James (Amy Adams) brengt de zaak aan het rollen hoewel ze Flynn later onvoorwaardelijk steunt.

Philip Seymour Hoffman speelt de sterren van de hemel. Wat is het een genot om naar een acteur van zijn kaliber te kijken! Moeiteloos kruipt hij in de huid van zijn personages. Als je Truman Capote overtuigend weet neer te zetten en de sluwe Andy in Before the Devil knows you’re dead of in Doubt de charismatische en sympathieke, gedreven Father Brendan Flynn, dan heb je heel wat registers open te trekken. Hoffman doet het moeiteloos (link naar NPR interview met Hoffman over zijn rol als Capote). De camera houdt van hem en wij als kijker gaan daar moeiteloos in mee. En Hoffman weet dat. Desondanks is zijn spel niet verwaand of mechanisch maar juist integer en gedegen.

De rol van zuster Aloysisus is natuurlijk koren op de molen voor Streep die als rijpe actrice vooral bitches is gaan spelen. Met de gevoelige rollen van vroeger zoals in Sophie’s Choice, Silkwood of the Bridges of Madison County heeft het niets meer te maken. Streep, als method actress, weet heel goed waar ze de motivatie vandaan kan halen en hoe ze die kan gebruiken in lichaamstaal. Samen met Hoffman levert dat intense scenes op. Zo heerst er een interessante spanning tussen de twee wanneer ze eigenlijk iets doen dat tegen het Protocol ingaat: zonder een derde aanwezige gaan ze samen een vertrek in, in dit geval het kantoor van zuster Aloysius. De emoties lopen hoog op en er zijn maar weinig acteurs die een dergelijke scène zo mooi kunnen uitspelen als Hoffman en Streep. Weliswaar dat Streep daarbij veel meer een karikatuur is van de strenge non dan Hoffman een karikatuur is van de onvermurwbare priester. Aloysius heeft geen mededogen en zal niet buigen. Ze heeft maar een doelstelling: Flynn ten val brengen. Genoeg materiaal dus voor een heus drama met toch nog een verrassend eind.

Shanley werkt sterk vanuit de traditie en dat siert de film. Het is hier en daar wat traag. Soms werkt de cameravoering (Roger Deakins en Matt Turve) op de lachspieren. Een scheef kader om een boodschap van naderend onheil over te brengen gaat de kijker anno 2009 misschien wat ver. Ook het weer (storm en regen) wordt regelmatig als stijlmiddel ingezet om de conflicten te benadrukken. Over het algemeen is de cameravoering fantasieloos en wat plat, daarentegen wordt licht en donker goed uitgebuit. Er is verder niets aan te merken op de film set en de aankleding. De plaatjes van de straten hebben een poëtische schoonheid.

Zowel Hoffman als Streep zijn genomineerd voor een oscar. Streep voor de beste vrouwelijke hoofdrol en Hoffman voor de beste mannelijke bijrol. En dat is toch wel opmerkelijk. Streep is zeker aanwezig maar het is uiteindelijk Hoffman die de film domineert en de show steelt.

Valkyrie

Tagline: Many saw evil. They dared to stop it.

Regie: Bryan Singer
Waar: Lido, dagelijks 18:45 en 21:30 uur (check web site)

De tweede wereldoorlog is bijna voorbij, de geallieerden aan de winnende hand, wanneer Kolonel Claus Schenk von Stauffenberg (Tom Cruise) niets meer ziet in de politiek van zijn Führer. “Je bent voor Duitsland of voor Hitler. Beiden is niet mogelijk.”
Zijn twijfels vertrouwt hij zijn dagboek toe. In de volgende scene wordt zijn legerkamp bij verrassing gebombardeerd. Laag overvliegende spitfires, veel opstuivend zand en vernietigende bomexlosies. Singer is hierbij niet grafisch – het bloed spat niet van het doek. Op verwoeste jeeps en dergelijke na, lijkt de schade vooral materieel. Von Stauffenberg laat hij half levend achter.

Von Stauffenberg is niet de enige die van Hitler af wil. Een groep Wehrmacht-officieren en politici wil niets liever. En zo zien we dat een plan om het vliegtuig van Hitler op te blazen falikant mislukt. Het explosief, verstopt in een fles Cointreau, gaat niet af. Generaal-majoor Henning von Tresckow (Kenneth Brannagh) gaat uitzoeken hoe dat nou mogelijk is. Door zijn koelheid en vooral door gebruik te maken van een machtsspelletje weet hij dit fiasco op een dood spoor te laten lopen. De nazi’s hebben niets door. De moedige helden zijn door het oog van de naald gekropen.

Omdat een belangrijk man uit dit ondergrondse verzet naar het front wordt gestuurd moet zijn stoel worden opgevuld. Von Stauffenberg wordt geintroduceerd. Als hij vraagt wat er moet gebeuren met Duitsland nadat Hitler is vermoord, worden de mannen argwanend. Toch is dit natuurlijk een goede vraag. Want het vaccuüm moet immers wel worden opgevuld. En zo ontstaat een nieuw complot waarbij men gebruik zal maken van Operatie Walküre, Hitler’s eigen noodscenario dat wordt ingezet in geval van zijn overlijden.

Het plan van de coupplegers is dat Hitler in zijn bunker zal worden omgebracht door middel van een naar binnen gesmokkeld explosief. Vervolgens zullen de reservetroepen de SS’ers in Berlijn arresteren en zo de macht overnemen. Het nazi-regime wordt dus van binnenuit omver geworpen. Een geniaal idee.

Dit waar gebeurde verhaal levert genoeg materiaal op voor een onderhoudende speelfilm. En dat is Valkyrie zeker. Het is eigenlijk een traditionele oorlogsfilm waarbij nauwelijks ruimte is voor analyse maar wel voor de tegenstelling goed-kwaad. Niet dat dat een probleem is overigens. In de vaart der dingen en de spanning van het hele complot zit niemand te wachten op heftige emoties. Hoewel waarschijnlijk mede hierdoor Tom Cruise zijn rol wat mechanisch speelt. Het kost Von Stauffenberg geen enkele moeite om zijn vrouw Nina (Carice van Houten) te overtuigen. En ook in de besprekingen met zijn mede-conspiratoren is hij koel en zakelijk. Zelfs de paranoïde Hitler vertrouwt hem. Maar goed, Von Stauffenberg is dan ook behoorlijk gehavend de strijd in de woestijn uit gekomen, kortom een held.

Singer heeft zeker een interessante film afgeleverd die technisch goed in elkaar steekt. Het verhaal geeft genoeg aanleiding om te speculeren wat er gebeurd zou zijn bij het slagen van deze coup. Maar je wilt als kijker toch weten wat deze samenzweerders drijft. Natuurlijk weten wij waarom Hitler slecht was. Aandacht voor de motivatie van Von Stauffenberg en zijn medestanders had Valkyrie zeker niet misstaan en de film op een hoger plan gebracht.

Vicky Cristina Barcelona (inclusief audio)

Tag line: Life is the ultimate work of art
Regie en scenario: Woody Allen

Waar: Kijkhuis, dagelijks 21:00 uur (check web site)

Als er een regisseur is die relaties van en tussen mannen en vrouwen op spottende en humoristische wijze onder de loep kan nemen is het Woody Allen wel. Een regisseur die zijn liefde voor New York in al zijn films breed weet uit te meten. Wie herinnert zich niet Interiors (1977), Manhattan (1979) of het latere Hannah and her sisters (1986) en Crimes and misdemeanours (1989). Pas in 2005 wijkt Allen af van zijn formule om verhalen in NY te laten afspelen. Hij vertrekt naar Londen en draait er Matchpoint (2005). Dan ook krijgt hij een fascinatie voor Scarlett Johansson. Voorheen had hij als muses de fragiele en overanalyserende Mia Farrow en de frivole en aantrekkelijke Diane Keaton. Dat heeft heel wat prachtige films opgeleverd, getuige het oeuvre van de meester.

Voor VCB reist de 73-jarige schrijver/ regisseur af naar Barcelona en neemt zijn favoriete actrice Johansson mee. Verder de mooie, talentvolle Penelope Cruz die hem niet meer kan intimideren, en de onderkoelde, ietwat stoere, doch breekbare Rebecca Hall. We weten vanaf de eerste scene dat we wat gaan meemaken binnen deze intermenselijke microkosmos. Allen weet alle ingredienten te combineren als in een zomerse cocktail. Nonchalant weeft hij een web van intermenselijke relaties in de vorm van huwelijks- en persoonlijke crises. Daarbij blijft hij altijd esthetisch en vooral intellectueel. Barcelona vormt een heerlijk decor voor dit verhaal. De kleuren, de verschillende tijdstippen van een dag, de steegjes en de terrassen. Soms wordt hij zelfs bijna documentair en lijkt hij de acteurs de vrije hand te geven in hun improvisaties. Misschien ontstaan veel dingen spontaan. Met een dergelijke cast weet je dat die zich kan redden. Toch is Allen een te groots dialogenschrijver om alles uit handen te geven aan zijn acteurs.

Een voice-over (Christopher Evan Welch) verteld over Cristina’s (Johansson) zoveelste break-up met een man. Dat doet hij aan het begin van de film wanneer hij haar neerzet als een dromerig, sexy blondine met liefdesverdriet. Je voelt dat ze haar liefdesverdriet al snel zal vergeten. Vicky (Hall) is verloofd en gaat na de zomer trouwen. Ze heeft een goede opleiding en doet onderzoek naar de Catalaanse identiteit. De twee vrouwen zijn hartsvriendinnen maar op het gebied van de liefde ziijn ze erg verschillend. En nu gaan ze samen een zomer doorbrengen in Barcelona. Dat kan alleen maar leiden tot romantische situaties en vooral veel verwarring. Bij Allen blijft het ondanks alles toch altijd licht.

Allen is natuurlijk een filmer van steden. Als geen ander weet hij zijn cast op natuurlijke wijze te integreren in het straatbeeld van Barcelona. Zo kan Johanssen door de straten paraderen, met haar camera, in een strakke spijkerbroek en een wit blousje en kijken de mannen vanuit hun ooghoeken naar haar achterste. De intrigerende Javier Bardem heeft met zijn vertolking van de sexy schilder Juan Antonio geen minuut nodig om ons te overtuigen van zijn joie-de-vivre. Bardem was de ontdekking van 2008. Zijn grote doorbraak kwam in No country for old men waar hij de psychopatische moordenaar Chigurgh speelt die uit is op veel geld. In VCB is hij uit op een heus ménage a trios en dat lukt hem. Ook de overige cast is sterk: Patricia Clarkson en Chris Messina leveren mooi tegenspel voor de drie hoofdpersonen die met elkaar en ook vooral met zich zelf bezig zijn.

In vroeger werk van Allen was hij vooral autobiografisch, bij hem liepen prive en cinema door elkaar heen. Zo zitten er in zijn vroege films veel scenes verwerkt met psycho-analyse. Allen heeft zelf ruim dertig jaar drie maal per week therapie gehad. Met zijn vlucht uit NY neemt Allen ons mee naar zijn kleine wereldje van sex, cultuur, kunst en intellectualisme. De tijden, de omstandigheden, de cultuur en de locatie zijn veranderd. En Allen zien we niet meer voor de camera. Maar in de liefde is er nog niets veranderd. Dat is Allen’s geruststellende gedachte en tegelijkertijd een bittere troost.