Persepolis

Regie: Marjane Satrapi en Vincent Paronnaud
Waar: Kijkhuis, dagelijks 19:15 uur (check website voor updates)



In de bijna zwart-film animatiefilm Persepolis is Marji, Marjane Satrapi, een opgroeiend meisje in het Iran van de eind jaren ’70. De revolutie en de oorlog met buurland Irak vormen het decor van Marjane’s psychologische en sociale ontwikkeling tot de vrouw die uiteindelijk zal besluiten zich in Parijs te vestigen. Gevoelige thematiek.

Marjane Satrapi is een cartoonist die woont en werkt in Parijs. Ze werd bekend door haar stripboek Persepolis. Het besluit dit boek te verfilmen was verstandig getuige de internationale positieve kritiek die Satrapi en Paronnaud ontvangen. Persepolis is een met veel liefde gemaakte animatiefilm. Een ouderwetse, zoals die 40 jaar geleden nog werden gemaakt, handgetekend. Voor de Engelse versie werden Gena Rowlands, Sean Penn en Iggy Pop gevraagd. Zij verleenden graag hun medewerking. Persepolis is een juweeltje. De film won geen Oscar maar wel de Publieksprijs in Rotterdam en de Juryprijs in Cannes.

Marji (Marjane) is een nieuwsgierig en slim meisje. Ze is ook een brutaaltje. Ze marcheert door de kamer en is een groot bewonderaar van Bruce Lee. Ze luistert naar Iron Maiden en haalt op straat kattekwaad uit met haar vriendjes en vriendinnetjes. We leren haar lieve vader (Sean Penn) en moeder (Catherine Deneuve) kennen en haar oom Anouche (Iggy Pop), die vanwege zijn politieke overtuiging en vaderlandsliefde uiteindelijk geëxecuteerd zal worden. Verder haar oma (Gena Rowlands) die zich als een beschermengel door Marjane’s leven beweegt. Oma is kritisch, lief en behoorlijk ongeremd. Ze stopt jasmijnbloesems in haar bustier waardoor ze altijd heerlijk ruikt. Marjane is dol op haar oma die haar onvoorwaardelijk adoreert. Dan is er verder nog de sociale omgeving die veelal wordt bepaald door de locatie: over het algemeen onsympathieke mannen in het verkeer en op bankjes, moeders (Wachtsters van de Revolutie) in chador die zich letterlijk buigen over Marjane’s verschijning en haar ‘symbolen’ (punk is not ded en Michael Jackson) en klasgenootjes wiens vaders communisten vermoorden.

De impliciete kritiek van Marjane op Iran richt zich niet uitsluitend op de mannelijke dominantie en de hypocrisie van de Iraanse overheid. De vinger wijst ook naar het westen dat destijds de Sjah Mohammed Reza Pahlavi steunde en wapens leverde. Knap is de balans tussen harde werkelijkheid en humor. Zo zijn we bijvoorbeeld getuige van Marjane’s metamorfose tot vrouw. Volgens haar gebeurde dat in één nacht. Of zijn we bij een tekenles waarbij het model is gekleed in een burka. De kracht van animatie komt dan volledig tot zijn recht. Ook zingt Marjane ‘The Eye of the Tiger’ (de hit van Survivor in 1982) terwijl zij zich uit een depressie aan het aerobikken is. Eigenlijk laat Persepolis de geschiedenis van Iran zien. Verschillende familieleden vertellen hun persoonlijke verhalen door de ogen van Marjane in een veranderende Iraanse samenleving.

Ondanks de thematiek is Persepolis zeer toegankelijk. Door de animatie kunnen we voldoende afstand nemen van de hoofdpersonages. Hoewel er zeker een aantal hartverscheurende momenten zijn. Maar bij een speelfilm zou dit al snel clichématig worden. In Persepolis is alles 100% geloofwaardig. In Iran werd de film helaas niet goed ontvangen. Er schijnt een behoorlijke ophef te zijn geweest naar aanleiding van de film. Op speciaal verzoek van de Iraanse ambassade werd de film van het programma gehaald van het Bangkok Filmfestival 2007.

Persepolis is een 'coming of age' verhaal, kritisch en poetisch. De makers hebben een universeel herkenbare film gemaakt waarin etniciteit minder belangrijk is dan de verschillende personages met hun eigenaardigheden en problemen. Marjane’s oma blijft een rots in de branding. Het zijn haar wijsheid en levenservaring die Marjane steunen in tijden dat het niet goed met haar gaat. Oma zegt bijvoorbeeld: ‘Wanneer vervelende mensen je pijn doen moet je je realiseren dat hun eigen domheid verantwoordelijk is voor hun gedrag.’ Maar ook: ‘Het eerste huwelijk is niets meer dan een oefening voor het volgende.’ En wie kan dat nou beter zeggen dan La Rowlands!